نکته نگار

انتقاد ضمنى امیر المومنین (ع) از توزیع تبعیض آمیز بیت المال توسط خلیفه دوم
 امام صادق علیه السلام از این اعتراض ضمنی چنین خبر داده اند :
امیر المومنین خطاب به عمر بن خطاب فرمودند : اگر به سه چیز عمل کنی و مراقب رعایت آنها باشی تو را از امور دیگر کفایت خواهند کرد و اگر این سه را ترک کنی , رعایت امور دیگر فایده ای به حالت ندارد . 
عمر پرسید : آن سه چیز کدامند ؟
امیر المومنین فرمودند :
1- اقامه حدود الهی در حق نزدیک و دور .
2-  داوری بر اساس کتاب خدا (قرآن ) در حالت رضایت و غضب (عصبانیت )
3-  تقسیم بیت المال بین سرخ و سیاه ( تمام قومیتها و نژادها ) به صورت مساوی .
عمر گفت : به جانم سوگند  که حق مطلب را به اختصار و در نهایت بلاغت  , ادا کردی .
توضیح
عبارت «تقسیم بیت المال بین سرخ و سیاه به طور مساوی » اشاره به روش خلیفه دوم  در تقسیم بیت المال است که بر اساس سابقه افراد در ایمان آوردن به اسلام و شرکت در جهاد از سهم بیشتری برخوردار می شدند مثلا شرکت کنندگان در جنگ بدر (اولین جنگ مسلمانان علیه کفار) سهم بیشتری از بیت المال نسبت به شرکت کنندگان در جنگ احد می بردند .
گفتنی است امیر المومنین خود در زمان حکومتشان این شیوه را کنار گذاشتند و به شیوه تقسیم مساوی عمل کردند اما با انتقاد کسانی روبرو شدند که در دوره خلیفه دوم و سوم از بیت المال سهم بیشتری برده بودند و بدین تبعیض عادت کرده بودند. بعضی از صاحب نظران معتقدند ریشه برخی شورشها علیه حکومت ایشان همین سیاست توزیع مساوی اموال بیت المال بوده خصوصا که تصمیم گرفته بودند آن بخش از اموال بیت المال را که به ناحق در اختیار برخی از افراد قرار گرفته بود را بازپس بگیرند .  
متن حدیث
تهذیب الأحکام : عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع لِعُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ ثَلَاثٌ إِنْ حَفِظْتَهُنَّ وَ عَمِلْتَ بِهِنَّ کَفَتْکَ مَا سِوَاهُنَّ وَ إِنْ تَرَکْتَهُنَّ لَمْ یَنْفَعْکَ شَیْ‏ءٌ سِوَاهُنَّ قَالَ وَ مَا هُنَّ یَا أَبَا الْحَسَنِ قَالَ إِقَامَةُ الْحُدُودِ عَلَى الْقَرِیبِ وَ الْبَعِیدِ وَ الْحُکْمُ بِکِتَابِ اللَّهِ فِی الرِّضَا وَ السَّخَطِ وَ الْقَسْمُ بِالْعَدْلِ بَیْنَ الْأَحْمَرِ وَ الْأَسْوَدِ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ لَعَمْرِی لَقَدْ أَوْجَزْتَ وَ أَبْلَغْتَ.
آدرس حدیث : تهذیب الأحکام  , شیخ طوسی , ج 6 ص 227 ح 547  ،دعائم الإسلام ج‏2 ص 443 , تاریخ یعقوبی ج 2 ص 208 ، مناقب آل ابی طالب , ابن شهر آشوب , ج 2 ص 147 , بحار الأنوار (ط - بیروت) ج‏72 ص 349 ح 53 .